آلرژی یا حساسیت چیست؟
آلرژی واکنش سیستم ایمنی بدن است و هنگامی ایجاد می شود که سیستم ایمنی ماده ا ی را که معمولاً برای بدن بی ضرر است اشتباهاً به عنوان ماده ای زیان آور شناسایی می کند و بر علیه آن وارد عمل می شود. بدن انسان به طور معمول در مقابل عوامل مضری مانند ویروس ها و باکتری ها از خود دفاع می کند. اما گاهی اوقات این دفاع در مقابل مواد بی ضرری مانند گرد و غبار، کپک ها، یا گرده ی گیاهان صورت می گیرد. سیستم ایمنی بدن در مقابل این مواد واکنش نشان داده و مقدار زیادی آنتی بادی می سازد . هر آنتی بادی برای ماده ی ویژه ای ساخته می شود و مخصوص همان ماده ای است که موجب آلرژی می شود. به موادی که واکنش آلرژیک ایجاد می کنند، اصطلاحاً آلرژن گفته می شود. در فرایند دفاع، واسطه های التهابی شیمیایی مانند هیستامین، و سایر موادی که از گلبول های سفید ترشح می شوند، موجب ایجاد علائم بالینی می شوند. افراد مستعد به آلرژی این علائم را تجربه می کنند.
واکنش آلرژیک کجا و چرا ایجاد می شود؟
یک واکنش آلرژیک ممکن است در هر نقطه از بدن رخ دهد.. مانند پوست، چشم ها، دیواره ی معده، بینی، سینوس ها، گلو و ریه ها. در واقع سلولهای ایمنی در این قسمت ها واقع شده اند تا با عوامل مهاجمی که از طریق استنشاق یا بلع وارد می شوند و یا در تماس با پوست قرار می گیرند، مقابله کنند. واکنش سلول های ایمنی در مقابل آلرژن منجر به ایجاد علائم می شود.
آلرژی چه علائمی ایجاد می کند؟
١- گرفتگی و احتقان بینی، عطسه، خارش بینی، ترشح از بینی، خارش گوش ها یا سقف دهان که به آن آلرژی بینی می گویند.
٢- التهاب ملتحمه ی چشم، که چشم ها قرمز و مرطوب به نظر می رسند و گاهی ترشح و خارش دارند (کونژونکتیویت آلرژیک).
٣- التهابهای پوستی، که نواحی از پوست خشک، قرمز و خارش دار می شود (اگزمای آتوپیک).
٤- کهیر ، ضایعات خارش دار پوست.
٥- التهاب تماسی پوست، در اثر تماس با ماده ی به خصوصی، تحریک و خارش رخ می دهد.
٦- آسم، مشکل در تنفس به صورت کوتاه شدن نفس، سرفه و خس خس سینه روی می دهد.
عوامل آلرژی زا چه چیزهایی هستند؟
اگرچه صدها ماده ی معمولی می توانند آغازگر واکنش آلرژیک باشند، موادی که شایع تر هستند و آلرژن نامیده می شوند، شامل آلرژن های درون و بیرون منزل می باشند.
- مایت (هیره) گرد و غبار منزل: جانداران میکروسکوپی هستند که خود آن ها و مواد دفعی و اجزای بدن آن ها آلرژن هستند.
- سوسک ها و مواد دفعی آنها
- پر پرندگان و پروتئین های حیوانی، روغن و مواد دفعی حیوان
- کپک ها
- دانه ی گرده گیاهان (پولن ها)
- مواد شیمیایی صنعتی
- غذاها و داروها
جالب اینست که بدانید فلفل، ادویه جات و دود سیگار آلرژن نیستند و تحریک کننده های قوی آلرژی ها می باشند.
چه کسانی در معرض آلرژی هستند؟
آلرژی می تواند در هر فردی بدون توجه به سن، جنس، نژاد یا وضعیت اقتصادی-اجتماعی روی دهد. معمولاً آلرژی در بچه ها شایع تر است اما می تواند برای اولین بار در هر سنی رخ دهد و یا سال ها پس از بهبودی عود کند. عوامل ژنتیکی در این زمینه دقیقاً شناخته نشده اند، اما به نظر می رسد زمینه ی خانوادگی و ارثی در این مورد وجود داشته باشد. ممکن است هورمون ها، استرس، سیگار، عطرها و اسانس ها، یا سایر محرک های محیطی در ایجاد آلرژی در افراد مستعد نقش داشته باشند. اغلب علائم آلرژی به تدریج در طول یک دوره ی زمانی شکل می گیرند. افرادی که از آلرژی رنج می برند ممکن است آنقدر به علائم خود عادت کرده باشند که علائم مزمنی مانند عطسه یا گرفتگی بینی را غیر معمول تصور نکنند. با کمک پزشکان می توان علائم آلرژی را کنترل یا از ایجاد آن ها پیشگیری کرد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
آلرژی چگونه تشخیص داده می شود؟
معاینه و گرفتن تاریخچه ی بیماری توسط پزشک انجام می شود. ممکن است پزشک از آزمایش هایی مانند تست پوستی یا نوعی آزمایش خون استفاده کند. هر کدام از تست ها روشی برای اندازه گیری سطوح آنتی بادی فرد بر علیه آلرژن های خاص است.
درمان آلرژی چیست؟
درمان آلرژی با توجه به سن، جنس، سابقه ی پزشکی، وسعت بیماری، تحمل بیمار در مورد داروها، درمان ها و فرایندهای درمانی و طول دوره ی بیماری توسط پزشک انجام می شود. دوری از مواد آلرژن، بسیار کمک کننده است. داروهای خاصی بسته به علائم آلرژی مورد استفاده قرار می گیرند. درمان قطعی آلرژی ایمونوتراپی یا حساسیت زدایی می باشد که توسط پزشک متخصص ایمونولوژی و آلرژي می بایست انجام شود.
دكتر شكراله فرخي
متخصص ایمونولوژی و آلرژي
Farrokhi_sh@yahoo.com